Naast 个 gè is er een breed scala aan veelgebruikte maatwoorden, die grofweg in de onderstaande categorieën kunnen worden onderverdeeld. (In de voorbeelden wordt het cijfer 一 yī ‘één’ gebruikt, hoewel elk nummer ervoor in de plaats kan komen.)
(1) Vormen: de vormmaatwoorden zijn misschien wel het meest interessant omdat ze beelden oproepen van de bijbehorende zelfstandige naamwoorden.
(a) 条 tiáo (lang en flexibel):
一条 蛇 yī tiáo shé een slang
一条 河 yī tiáo hé een rivier
Andere zelfstandige naamwoorden gebruikt met 条 tiáo omvatten: 裙子 qúnzi ‘rok’ 裤子 kùzi ‘broek’ 线 xiàn ‘draad’ 绳子 shéngzi ‘touw’, ‘koord’ 街 jiē ‘straat’, enz.
(b) 支 zhī (lang en slank):
一支 笔 yī zhī bǐ een pen
一支 香烟 yī zhī (xiāng) yān een sigaret
Ook met 支 zhī: 牙膏 yágāo ‘(tube) tandpasta’, 枪 qiāng ‘pistool; geweer’ enz.
(c) 根 gēn (slank):
一根 香蕉 yī gēn xiāngjiāo een banaan
一根 香肠 yī gēn xiāngcháng een worst
Ook met 根 gēn: 头发 tóufa ‘haar’, 铁丝 tiěsī ‘draad’, 针 zhēn ‘naald’, enz.
(d) 张 zhāng (vlak):
一张 纸 yī zhāng zhǐ een stuk papier
一张 票 yī zhāng piào een ticket
Ook met 张 zhāng: 报纸 bàozhǐ ‘krant’, 邮票 yóupiào ‘stempel’, 支票 zhīpiào ‘cheque’, 名片 míngpiàn ‘naamkaart’,明信片 míngxìnpiàn ‘postkaart’, 地图 dìtú ‘kaart,’ 照片 zhàopiàn ‘photographiàn 唱片 chà ‘grammofoonplaat’ 床 chuáng ‘bed’ zhuōzi ‘tafel’, enz.
(e) 颗 kē (klein en rond:
一颗 珍珠 yī kē zhēnzhū een parel
一颗 星 yī kē xīng een ster
Ook met 颗 kē: 糖 táng ‘snoepjes’, 心 xīn ‘hart’, enz.
(f) 粒 lì (rond en kleiner dan 颗 kē):
一粒 米 yī lì mǐ een rijstkorrel
一粒 沙 yī lì shā een korrel zand
Ook met 粒 lì: 子弹 zǐdàn ‘kogel’, 花生 huāshēng ‘pinda’, enz.
(2) Bijbehorende acties:
(a) 把 bǎ (ermee omgaan): 一 把刀 yī bǎ dāo een mes
一把 牙刷 yī bǎ yáshuā een tandenborstel
Ook met 把 bǎ: 梳子 shūzi ‘kam’ 椅子 yǐzi ‘stoel’ 锁 suǒ ‘slot’ 钥匙 yàoshi ‘sleutel’ 尺子 chǐzi ‘heerser’ 伞 sǎn ‘paraplu’, enz.
(b) 封 fēng (verzegelen): 一封信 yī fēng xìn een brief
(3) Bijzondere sets:
(a) 本 běn (voor boeken enz.):
一 本 词典 yī běn cídiǎn een woordenboek
一 本 杂志 yī běn zázhì een tijdschrift
(b) 只 zhī (voor dieren, vogels en insecten):
一只 兔子 yī zhī tùzi een konijn
一只 鸟 yī zhī niǎo een vogel
一只 苍蝇 yī zhī cāngying een vlieg
Er zijn alternatieve maatwoorden voor enkele veelvoorkomende dieren: 一头牛 yī tóu niú ‘een os’, 一匹马 yī pǐ mǎ ‘een paard’, 一条狗 yī tiáo gǒu ‘een hond’.
(voor gebruiksvoorwerpen):
一只 箱子 yī zhī xiāngzi een doos/koffer
一只 碗 yī zhī wǎn een kom
Ook met: 杯子 bēizi ‘beker’, ‘glas’, ‘mok’ enz.
(c) 棵 kē (voor bepaalde planten):
一棵 菜 yī kē cài een groente
一棵 草 yī kē cǎo een plukje gras
Ook met: 树 shù ‘boom’, enz.
(d) 辆 liàng (voor voertuigen):
一辆 汽车 yī liàng qìchē een auto
一辆 火车 yī liàng huǒchē een trein
(e) 架 jià (voor vliegtuigen):
一架 飞机 yī jià fēijī een vliegtuig
一架 轰炸机 yī jià hōngzhàjī een bommenwerper
一架 喷气 机 yī jià pēnqìjī een straalvliegtuig
(f) 台 tái (voor machines):
一 台 机器 yī tái jīqì een machine
一 台 电视机 yī tái diànshìjī een televisie
Ook met: 电脑 diànnǎo ‘computer’, 缝纫机 féngrènjī ‘naaimachine’, enz.
(g) 件 jiàn (voor overhemden, jassen, enz.:
一件 衬衫 yī jiàn chènshān een shirt
一件 大衣 yī jiàn dàyī een overjas
(h) 间 jiān (voor kamers enz.):
一 间 屋子 yī jiān wūzi een kamer
一 间 卧室 yī jiān wòshì een slaapkamer
(i) 所 suǒ (voor huizen, instellingen):
一 所 房子 yī suǒ fángzi een huis
一 所 学校 yī suǒ xuéxiào een school
Ook met: 医院 yīyuàn ‘ziekenhuis’, enz.
(j) 座 zuò (voor gebouwen, bergen, enz.):
一座 宫殿 yī zuò gōngdiàn een paleis
一座 山 yī zuò shān een heuvel/berg
Ook met: 桥 qiáo ‘brug’, 城市 chéngshì ‘stad’, enz.
(k) 场 chǎng (voor activiteiten enz.):
一场 电影 yī chǎng diànyǐng een film
一场 足球赛 yī chǎng zúqiú (sài) een voetbalwedstrijd
Opmerking: de maten die bij bepaalde reeksen zelfstandige naamwoorden horen, zijn te talrijk om op te noemen. Ze omvatten: 一朵花儿 yī duǒ huār ‘een bloem’, 一 顶 yī dǐng màozi ‘een hoed / pet’,一 出 戏 yī chū xì ‘een toneelstuk’, 一 首歌 yī shǒu gē ‘een lied’,’ enz.
(4) containers:
一杯 咖啡 yī bēi kāfēi een kopje koffie
一 碗饭 yī wǎn fàn een kom rijst
一 桶水 yī tǒng shuǐ een emmer/emmer water
Andere containers zijn: 瓶 píng ‘fles’ 盘 pán ‘plaat’, 罐 guàn ‘tin’/’can’, 盒 hé ‘kleine doos’ 包 bāo ‘pakket’, enz.
Opmerking: Culturele artefacten kunnen soms verschillende sets containermaten dicteren. Neem het geval van 杯 bēi ‘kop’, ‘glas’, ‘mok’:
一 杯茶 yī bēi chá een kopje thee
一杯 啤酒 yī bēi píjiǔ een glas bier
(5) Standaard maatregelen:
一 公斤 苹果 yī gōngjīn píngguŏ een kilo appels
一 码 布 yī mǎ bù een meter stof
一 加仑 汽油 yī jiālún qìyóu een liter benzine
Andere standaard maatregelen zijn onder meer: 英里 Yīnglǐ ‘mijl’, 公里 gōnglǐ ‘kilometer’, 米 mǐ ‘meter’, 磅 bàng ‘pond’, 盎司 àngsī ‘ounce’ en de Chinese maatregelen 斤 jīn ‘catty’, 两 liǎng ‘tael’, 尺 chǐ ‘voet’ en 寸 cùn ‘inch.’
(6) Collecties:
一群 人 yī qún rén een mensenmassa
一套 课本 yī tào kèběn een set schoolboeken
一沓 纸 一刀 纸 yī dá zhǐ yī dāo zhǐ en bunke papir hundrede ark papir
Andere maatregelen voor het verzamelen zijn: 串 chuàn ‘cluster’, 堆 duī ‘stapel’/’heap’, 打 dá ‘dozijn’ 批 pī ‘batch’, enz.
Opmerking1: De verzamelmaat 群qún ‘groep’/’menigte’ in het Chinees wordt in het Engels vergeleken met een reeks maten die worden gebruikt met verschillende zelfstandige naamwoorden: 一群蜜蜂 yī qún mìfēng ‘een zwerm bijen’, 一群牛 yī qún niú ‘a kudde koeien,’ 一群狼 yī qún láng ‘een roedel wolven’, 一群羊 yī qún yáng ‘een kudde schapen’, enz.
Opmerking2: Het begrip paar wordt meestal in het Chinees uitgedrukt door 对 duì, 双 shuāng of 副 fù: 一双鞋 yī shuāng xié ‘een paar schoenen’, 一双筷子yī shuāng kuàizi ‘een paar eetstokjes’,一对耳环 yī duì ěrhuán ‘een paar oorringen’,一副眼镜 yī fù yǎnjìng ‘een bril / bril,’ 一副手套 yī fù shǒutào ‘een paar handschoenen’, enz.
Echter: ‘een broek’ 一条裤子 yī tiáo kùzi, ‘een schaar’ 一把剪刀 yī bǎ jiǎndāo.
(7) Deel:
一块 蛋糕 yī kuài dàngāo een makkie
一片 面包 yī piàn miànbāo een sneetje brood
一滴水 yī di shuǐ een druppel water
Opmerking: 块 kuài wordt ook gebruikt voor 肥皂 féizào ‘zeep’, 地 dì ‘land’, enz.; 片 piàn voor 叶子 yèzi ‘blad’, enz; 滴 dī voor 血 xiě ‘(druppel) bloed’, enz.
(8) Onbepaalde kleine aantallen of hoeveelheden (一些 yī xiē ‘sommige’; 一点儿 yī diǎnr ‘een beetje’):
一些 书 yī xiē shū een paar boeken
一些 时间 yī xiē shíjiān enige tijd
一点儿 面粉 yī diǎnr miànfěn een beetje meel
Opmerking 1: 些Xiē kan alleen worden gebruikt met het cijfer 一 yī ‘een’ en met aanwijzende tekens (zie 4.3).
Opmerking 2: 一些 Yī xiē komt meestal voor bij zelfstandige naamwoorden (bijv. boeken) en materiële zelfstandige naamwoorden (bijv. water), en 一点儿 yī diǎnr bij materiële zelfstandige naamwoorden (bijv. meel) en abstracte zelfstandige naamwoorden (bijv. tijd, mening). (Zie ook 3.3 en 3.4 hieronder.)